Tiosiarczan sodu (Na₂S₂O₃) – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodu oraz hipotetycznego kwasu tiosiarczanowego. W temperaturze pokojowej ma postać bezbarwnych kryształów o gęstości 1,67 g/cm³. Dobrze rozpuszczalny w wodzie: w temperaturze 20*C - 68,4 g/100 cm³; w temperaturze100*C - 255 g/100 cm^³. Nierozpuszczalny w alkoholu. Uwodniony tiosiarczan sodu (Na₂S₂O₃ * 5H₂O) w temperaturze 48*C rozpuszcza się w swojej wodzie krystalicznej, a po rozpuszczeniu przechodzi w stan cieczy przechłodzonej i dlatego w skutek wrzucenia do niego kryształu tiosiarczanu sodu, bądź oddziaływania nagłym impulsem (uderzenie) zaczyna krystalizować z wydzieleniem ciepła (o temp. około 45*C) to zjawisko znalazło zastosowanie w grzałkach chemicznych. Tiosiarczany mają właściwości redukcyjne ze względu na to, że posiadają jeden dwu ujemny atom siarki i jeden na +6 stopniu utlenienia.

W fotografii używany jako utrwalacz, ponieważ tworzy białe kompleksy z jonami srebra, w skutek czego usuwa nie naświetlony bromek srebra z kliszy:

2 S₂O₃^2- + AgBr -> [Ag(S₂O₃)₂]^3- + Br-

Używany do obniżania poziomu chloru w basenach (antichlor), gdyż ma zdolności do wiązania wolnego chloru:

S₂O₃^2- + 4 Cl₂⁺ 5 H₂O -> 2 SO₄^2- + 8 Cl^- + 10 H⁺

Stosowany do garbowania skóry. Jest antidotum na cyjanki, ponieważ reaguje z nimi w efekcie dając rodanki które nie są tak szkodliwe, w żołądku reakcja jest katalizowana przez enzym rodanazę. W chemii analitycznej jest wykorzystywany jako odczynnik redukujący jod (w jodometrii):

J₂ + 2 Na₂S₂O₃ -> 2 NaJ + Na₂S₄O₆

Otrzymywanie poprzez gotowanie siarczanu sodu z siarką

Potrzebne odczynniki:

• Siarczan (IV) sodu Na₂SO₃ – 63g,
• Woda zdemineralizowana H₂O – 125 ml,
• Siarka S – 10g,
• Chlorek wapnia CaCl₂ – 1g.

Potrzebny sprzęt:

• Kolba okrągłodenna 500 ml,
• Chłodnica zwrotna,
• Parownica,
• Zlewka 400 ml,
• Lejek,
• Źródło ciepła.

Do kolby z 63 gramami siarczanu(IV) sodu rozpuszczonymi w 125 ml wody dodajemy 10g siarki. Kolbę zamykamy chłodnicą. Uruchamiamy obieg wody w chłodnicy, po czym roztwór doprowadzamy do wrzenia i w tym stanie przetrzymujemy go przez około 4-6 godzin (dokładniej przerywamy go, gdy próbka pobrana z kolby nie będzie dawać osadu siarczanu(IV) wapnia z roztworem chlorku wapnia). Po tym roztwór odsączamy od reszty siarki i zagęszczamy do pojawienia się kryształów. Zagęszczony roztwór wkładamy do lodówki na dzień do krystalizacji. Odsączamy wydzielone kryształy, które następnie przemywamy zimną wodą i suszymy. Roztwór możemy poddać ponownie krystalizacji i postąpić tak samo jak z poprzednimi kryształami. Wydajność 50-55g.

Na₂SO₃ + S -> Na₂S₂O₃

Artykuł napisał:
Dbraven

Literatura:
- Wikipedia.org - (Wersja angielska),
- Preparatyka Nieorganiczna - J. Sypniewski,
- Ciekawe doświadczenia cz. I – S. Sękowski,
- Skrypt PWSZ, Krosno 2002 – H. St. Różański,
- ”Chemia Nieorganiczna TOM I”, Włodzimierz Trzebiatowski.