Jeśli chciałeś kiedyś zobaczyć, co to znaczy "reakcja wymykająca się spod kontroli", to jest to idealne doświadczenie dla ciebie. Na szczęście w tym przypadku wymknięcie się tej reakcji spod kontroli nie będzie groźne w skutkach. W tym doświadczeniu wytwarzają sie bardzo duże ilości sztywnej, żółtej piany, która jest praktycznie nieszkodliwa. Ze względu na to, że użyte odczynniki są bardzo popularne i łatwo dostępne, a wykonanie bardzo łatwe, jest to idealne doświadczenie "szkolne".

Wykonanie doświadczenia

• Perhydrol (nadtlenek wodoru 30%) H₂O₂
• Jodek sodu NaI lub jodek potasu KI
• Płyn do mycia naczyń (jeśli można to nazwać odczynnikiem)
• Woda demineralizowana

• Zlewka 100 lub 250 ml
• Kuweta lub duża miska / miednica (o ile nie chcesz zmywać stołu i podłogi)
• Łyżeczka do herbaty
• Bagietka

Na początku ustawiamy sobie wszystko na miejscu (jak na obrazku poniżej po lewej). Pierwszą czynnością, którą powinniśmy zrobić, jest nalanie do zlewki do ok. 1/4 jej wysokości perhydrolu. Następnie dodajemy równą objętość wody demineralizowanej oraz trochę płynu do naczyń (patrz obrazek poniżej z prawej), bo czym mieszamy całość szklaną bagietką.

Teraz nadchodzi kulminacyjna część doświadczenia. Nabieramy około pół łyżeczki do herbaty jodku sodu lub potasu i jednym ruchem wrzucamy do zlewki. Prawie natychmiast zaczyna się reakcja, w której wytwarzają się duże ilości piany.

Wydobywanie się piany ze zlewki trwa około 15-25 sekund, po czym ustaje, zależy to jednak od ilości użytych składników. Powstała piana jest dość sztywna i długo się utrzymuje. Ilość dodanego jodku warunkuje szybkość wydobywania się piany. Z 50 ml perhydrolu użytego do doświadczenia uzyskuje się około 5-8 l piany.

W tej reakcji jodek jest katalizatorem rozkładu nadtlenku wodoru. Wydziela się w dużych ilościach tlen w postaci bardzo małych pęcherzyków. Pęcherzyki te tworzą pianę z wodą w zlewce, która jest stabilizowana przez dodany płyn do mycia naczyń. Ponieważ piana ma bardzo drobne pęcherzyki, jest sztywna. Żółty kolor pochodzi od powstającego w trakcie reakcji cząsteczkowego jodu. Można eksperymentować z zastosowaniem innych katalizatorów, np. stałych azotynów czy niewielkich ilości nadmanganianu potasu, jednak jodki są sprawdzone i dodatkowo zabarwiają pianę na żółto. Do reakcji nie nadają się tlenek manganu ani nadmanganian potasu w formie sproszkowanej, gdyż więzną w pianie i powstają tylko niewielkie jej ilości.

Nadtlenek wodoru używany w tym doświadczeniu jest żrący, przy zetknięciu ze skórą tworzy białe plamy. Należy przy operowaniu nim zachować ostrożność. Powstająca piana jest na początku dość gorąca - uważaj, aby się nie poparzyć, tym bardziej, że bardzo ciężko jest ją strząsnąć z ręki. Po ostygnięciu można ją dotykać gołymi rękami, ale ze względu na obecność w niej jodu i pewnych ilości nierozłożonego nadtlenku wodoru jest drażniąca dla oczu.

Artykuł napisał:

Tweenk