• Zapalające,
• Fotobłyskowe,
• Smugowe,
• Dymne,
• Pozorujące.

Zapalające masy pirotechniczne

Mają na celu niszczenie budynków, unicestwienie człowieka. Palenie mas pirotechnicznych zapalających, odbywa się przy wysokiej temperaturze, posiadają one w swoim składzie jakiś pyłek metalu, np.: Al. Ich maksymalna temperatura spalania wynosi około 2000 – 3500*C. Do mas pirotechnicznych zapalających, szczególnie wyróżnia się tak zwane ”Termity” składają się z pyłku aluminium i proszku/pyłku tlenku metalu ciężkiego, najczęściej żelaza – Fe₂O₃, Fe₃O₄. Termity jest bardzo ciężko pobudzić do bardzo wysokotemperaturowego spalania. W tym celu wykorzystuje się zapalniki, często porostu wstążka Mg. Za pomocą np. prochu czarnego ciężko jest zapalić termit. Jak już nadmieniłem termity spalają się bardzo wysoką temperatura, która bez problemowo przetapia metal, taki jak np.: stal (uwaga, podczas stapianie stali, lub innych metali termitem ”odlatują” na boki kawałki stopionego metalu, np.: żelaza), więc wykorzystywane są do spawania, np.: torów kolejowych. Przykład powyższych mas:

Podstawowa masa zapalająca:

- KClO₄ (nadchloran potasu) 60%
- Al. (pyłek aluminium) 40%

Podstawowy termit:

- Tlenek żelaza – pyłek lub proszek (Fe₂O₃, Fe₃O₄) 75%
- Al. (pyłek aluminium) 25%

Masy fotobłyskowe

Inaczej f-b wytwarzają krótki, ale za to o bardzo mocnym natężeniu impuls świetlny. Przy spalaniu masy fotobłyskowej wytwarzana jest też dosyć wysoka temperatura, około: 2800*C. Fotobłysków używa się w celach krótkiego oślepienia sił wroga, oświetlenia terenu nocą, a w pirotechnice pokazowej jako świetny efekt świetlny, bądź do petard. W fotobłyskach zawsze znajduje się pyłek lub gorzej proszek metalu, np.: Al, Mg no i oczywiście utleniacz. Jako utleniacz można wykorzystywać np.: KMnO₄ (nadmanganian potasu), KClO₃ (chloran potasu), Ba(NO3)2 (azotan baru), NaNO₃ (azotan sodu). Nie potrzeba używać do f-b żadnych specjalnych zapalników. Używa się najczęściej lontów lub stopin. Przykład takich fotobłysków:

Na bazie KMnO₄

- KMnO₄ (nadmanganian potasu) 50%
- Al. lub Mg (pyłek lub drobny proszek) 50%

Lub, jeśli fotobłysk ma być używany w petardach to dodaje się siarki w celu wytworzenia więcej produktów gazowych, np.:

- KMnO₄ (nadmanganian potasu) 50%
- Al. lub Mg (pyłek lub drobny proszek) 25%
- Siarka 25%

Na bazie KClO3:

- KClO₃ 65%
- Al. lub Mg (pyłek lub drobny proszek) 35%

Tak jak w powyższym przypadku na, można użyć siarki w celu wytworzenia większej ilości produktów gazowych:

- KClO₃ 60%
- Al. lub Mg (pyłek lub drobny proszek) 30%
- Siarka 10%

Na bazie Ba(NO₃)₂:

- Ba(NO₃)₂65%
- Al. lub Mg 35%

I znowu, aby wytworzyć więcej produktów gazowych wykorzystujemy w tym celu siarkę:

- Ba(NO₃)₂ 60%
- Al. lub Mg 25%
- Siarka 15%

Na bazie NaNO₃:

- NaNO₃ 60%
- Mg 40%

Jeśli dodamy siarkę otrzymamy więcej produktów gazowych:

- NaNO₃ 60%
- Mg 30%
- Siarka 10%

I tu czytającemu ten artykuł nasuwa się myśl, że aby wytworzyć więcej produktów gazowych podczas spalania fotobłysku, co jest przydatne, jeśli nasz fotobłysk będzie stosowany do petard, dodajemy parędziesiąt procent siarki. Fotobłyski są trochę uciążliwe w przechowaniu. Dobrze zmieszany i o bardzo dobrze rozdrobnionych składnikach fotobłysk, może się niekontrolowanie zapalić od wilgoci, przy przechowywaniu powyżej około dwóch, trzech dni (jeśli jako utleczniacza użyliśmy KMnO4). Tak, więc aby tego uniknąć, co całości dodajemy około 3-4% kwasu borowego, który można nabyć w aptekach.

Masy smugowe

Wytwarzają widoczny ślad toru, po którym przebyło drogę jakieś ciało. Utrzymują się one przez dłuższy czas. Zwykle jest to kolor biały, ale można oczywiście barwić powstający dym. Znalazłem niestety tyko jeden przepis w książce i oto podaje go niżej:

Smugacz oparty na azotanie strontu:

- Sr(NO₃)₂ (azotan strontu) 69%
- Mg (pyłek lub proszek) 25%
- Żywiczan wapnia 6%

Masy dymne

Są jednymi z najbardziej rozpowszechnionych mas pirotechnicznych. Ich składów jest tysiące, ponieważ podczas spalania jakiejś mieszaniny pirotechnicznej wytwarza się więcej lub mniej dymu. Dym może być, koloru, jakiego sobie tylko wymarzymy. Ostatnio ”modne” jest dodawanie do mieszanek najzwyklejszych przypraw kuchennych, takich jak np.: kawa, chili, papryka ostra/słodka, bazylia itd. Uzyskuje się dzięki temu zapachy dymów! Bardzo ciekawa rzecz. Skład mieszanin dymnych można przedstawić naprzykład tak:

- Utleniacz(e) + reduktor(y),
- Utleniacz(e) + reduktor(y) + barwnik(i),
- Utleniacz(e) + reduktor(y) + barwnik(i) + składnik(i) zapachu.

Utleniaczy, reduktorów, barwników, składników zapachu – może być po kilka w jednej mieszance, zależy, co chcemy uzyskać. Niektóre dymy są trujące, obezwładniające – unicestwienie przeciwnika, lub zwykłe świece dymne mocniejsze lub słabsze, które wytwarzają zasłonę dymną. Bardzo dobre świece są wytwarzane z czterochlorku węgla (CCl₄), lecz nie nazbyt, trwałe, ponieważ CCl4 jest bardzo lotny. Natomiast najprostszymi masami dymnymi są mieszanki oparte na azotanach, np. KNO₃, NH₄NO₃. Dobrą masą dymną nazywamy wtedy, kiedy daje dużo dymu i nie wytwarza ognia, a jeśli już wytwarza to tłumi się go poprzez dodanie np. trochę soli kuchennej. Oto przykładowe masy dymne:

Dym biały (oparty na azotanie):

- Saletra potasowa (KNO₃) 50%
- Sacharoza (cukier) 50%

Mieszamy je ze sobą i mamy gotową masę dymną, można jeszcze mieszankę kermalizaować, czyli na małą patelnie ostrożnie rozpuścić z malutkim dodatkiem wody.

Dym biały również oparty na azotanie:

- Azotan amonu (NH₄NO₃)
- Woda

Rozpuszczamy tyle azotanu amonu w wodzie ile się zmieści, a następnie nasączamy nim gazety (papier musi być podobny jak np.: Trybuna Śląska) i suszymy dokładnie, a następnie upychamy do jakieś tubki, np.: rolka po srajtaśmie. Odpalamy tak, aby nie było ognia, tylko żeby wszystko się delikatnie tliło.

Dym żółty (oparty na chloranie):

- Chloran potasu (KClO₃) 60%
- Dermatol (zasadowy galusan bizmutawy) 40%

Dym szaro - czarny (pierwsza masa oparta na nadchloranie, a druga na czterochlorku):

- KClO₄ (nadchloran potasu) 60%
- Antracen 40%


- CCl₄ 39%
- Zn 34%
- NaClO₃ 15%
- NH₄Cl 9%
- SiO₂ 3%

Jak już wspomniałem czterochlorek węgla jest substancją bardzo lotną, więc należy go dolewać tuż przed odpalaniem. Po co marnować drogi odczynnik? Przepis zaczerpnięty z książki.

Dym niebieski:

- Chloran potasu (KClO₃) 35%
- Cukier 15%
- Błękit ftalowy lub ostatecznie metylowy 45%
- Indygo 40%

Tu widzimy zastosowanie barwnika, utleniacza i dwóch reduktorów.

Tak, więc składniki wchodzące w skład mieszanin dymotwórczych powinny być doskonale zmielone, suche lub odwrotnie. To znaczy, jeśli chce się otrzymać dłuższy efekt dymny to używa się grubszych ziaren składników, a jeśli szybszy i mocniejszy efekt to używamy doskonale zmielone ziarna substancji. Oczywiście są opóźniacze spalania, np.: po dodaniu zwykłej soli kuchennej (chlorek sodu) to stłumi nam się ogień, jeśli taki powstaje, i jednocześnie spowolni spalanie mieszanki. Można użyć również wodorowęglanu sodu (soda oczyszczona) tak samo spowolni spalanie. Niekiedy nawet dodaje się odrobinę piasku.

Masami pirotechnicznymi pozorującymi,

Nazywamy takie, które ”naśladują”: wybuch, błysk itd. Ogólnie stosowane są w wojsku w ćwiczeniach, w walce z wrogiem, kiedy nie używa się tak zwanej broni ”ostrej” to właśnie używa się środki pozorujące. Najzwyklejsze petardy może nazwać środkami pozorującymi, ponieważ wywołują mocny dźwięk utożsamiający się z np.: wystrzałami z borni, burzącego się budynku, wybuchu bomby.

Bezpieczeństwo
Niektóre dymy powstałe ze świec dymnych wytwarzają trujące dymy, lub drażniące. Należy uważać. Lepiej nie wdychać powstających dymów, np.:, jeśli dodaliśmy siarki do masy, wytarzają się trujące i silnie drażniące tlenki siarki. Masy oparte naprzykład na: chloranie potasu, nadchloranie potasu, nadmanganianie potasu itd. są w większości wrażliwe na bodźce mechaniczne, albo jak już wyżej wspomniałem niektóre na wilgoć. Mieszaniny pirotechniczne są też wbrew pozorom niebezpieczne, mogą silnie poparzyć, a wybuch większej petardy może narobić uszczerbku na zdrowiu, więc traktuj wszystkie mieszaniny pirotechniczne bardzo ostrożnie.